Цэвүүн цагт хэцүү хатуу түгсэн ч
Цаг цагийн хэмэн давтагдаж
Цагаан сүүн эрчим харыг цайруулан
Түүх дахин эргэн сайн цаган ирэв.

2013-07-27

BI < BID


bi gej uuriigee urgumjluhgui uchir bid gej yaridag deedsuud
bigee tanij baina gej bi gej heleltseed bas l uuriigee urgumjluvul munhaglal
bigee oloh bigee tanih bigee hayah gej 3uulaa uur utga bilee
BId gej bas buruug bugded nyalzaav
Bi gedeg dor aldval BID bas aldah NII GEM tei
BID gej heleed surval Bi gedeg hun aldahguig hicheene
BId gej yariad sursan bol bi gee davjee
BI  tiim bolov geed bodoj chadval bigee oljee
BI  tiim ajee geed medvel BI gee tanijee
BI gej bodson ch gesen BID baival hamtdaa

2013-07-25

uzeh zuilee bi uzne.
uzsen zuilsee bi tungaana.
uuriin biyer taniv.
Uvguduusuu asuuna batatgana.
tumur nudragaa bi
tuurtelgui buzar bulaid uzuulne
hair uyralaa bi
hairlah zurhten buhend uzuulne
hatuuhan baihdaa bi
had chuluunaas hatuu shuu
uyhan uyedee bi
ursah usnaas ch uyn
uhaajuhiig huseed irvel
uhaan siileed hairlan
uraltsah geed irvel harin
urdaas chin andiin yosoor ugtaad avna
duuren duuren savnaas
dunduurhan zayag bid uvluugui
dergedee baigaa bugdee bid
dan gantsaar hariutsahgui
suu uhaand suraltsaj
suun setgeleer garchiya
nuur nuuree ololtsoj
negen bataar holbogdov
nuudel suudlaa sergeed
neurit unend negdev
negen hemtei biden
niilej salaj anduud bolov
arvan tugeemleer uyalgalagdaj
arvin uilsee durgeleye
amid med baij
arzaij yarzaij baigaa tsagt
achlal enrelee uzuulj
ahuigaa tsogtsloohod zoriyu
aldaa buu iluud uz
aav eejiigee hairlah
eh delhiigee hairlah
eh bugdee hairlah
elgen sadnaa enreh
terhen hairaar
tumentee negdeye!!!

2013-07-16

Ая дуу

Ая дууны талаар блогдоо бичэе гэж бодсоор одоо л нэг зав гарав. Дээдэс дуугаар засал болон үйл хийдэг. Буурлуудаасаа дууны тухай асуухад ертөнцийн хөг эгшигийг шингээсэн ихээхэн эрчим гэж байв. Хүн хэдий сэтгэлээсээ дуулна төдий чинээ ая дуу нь уяангатай байдаг аж. Дуугаар үйл хийдэг учир бол эрчимээ төвлөрүүлж дийлэн ая дуугаараа гэгээ цацруулдаг болно. Дуун болглн өөр өөр түүх агуулагдаж өөр өөр ухаарлыг өгдөг. Хөг аялгуу сэтгэлд уярал, омогшил, баяр хөөр төрүүлдэг. Үг нь үнэтэй сургааль. Олуулаа сэтгэлээ нэгтгэж ая барьвал илүү хүчтэй байдаг нь мэдрэгддэг. Дуу дуулахдаа хамгийн гол нь сэтгэлээсээ байж л бүрэн бүтэн болно. Тахилга дээр буурлууд үйлээ хийж дуусгаад галаа хөгжөөн ая барихад буурлууд бидний сэтгэлээр хүч авч өгөх зүйлээ өгч байв. Дээдэс бидэнд бидэнд нэг дуу сурвал нэг шид тэр дуунаас өгнө гэж хэлж байсан санагдана. Тахилга болгоны эздүүд өөр газар орон нь ч өөр учир шинэ дуунууд сурах хэрэгтэй ажээ. Жишээ нь говь нутагт надад Ботгоны дуу, Тэмээчин ээж гээд газар оронтой холбоотой дуунууд таалагдаж байсан. Улахгүй Хангай руу явах дөхөж байна. Нэг хэсэг хэдэн дуу аманд аялагдаад салахгүй байсан учрыг нь олох гээд нэрийг нь бичээд орхисон байсан хангайд хэрэг болох аж. Энэ дуунуудыг сураад аваарай үйлэнд хэрэг болно шүү гэж буурлууд хэлэв.
http://www.youtube.com/watch?v=xqsqEp9ATGs 
1. Сүүн далай ээж
Наран гэрлийн илчтэй
Саран гоо ээжий минь
Дэлгэр сайхан хараагаараа
Дэлхий ертөнц мишээж байна

Дх.Бүүвэйн сайхан дуугаараа
Бүх дэлхийг уяраасан
Чин ариун сэтгэлтэй
Сүүн далай ээжий минь

Одон гаригт мөртэй
Оюун суу ээжий минь
Цэлгэр тунгалаг царайгаараа
Цэлмэг тэнгэрт мэлтийж байна
Дх.

Есөн хүслийн ерөөлтэй
Ертөнцийн суу эжий минь
Мөнх ариун сэтгэлээрээ
Энх тайван мандаж байна
Дх.

2. Жаргаах зүрхэн
Хүдэн татсан сарьдаг байна а хөө
Хүний нутийн хангай юу даа хөө
Хүслэн татсан амраг тэр минь хөө
Хүрэн зүрхний уяа юу даа хөө

Алтран тусах наран гийсээр хөө
Ашдын заяа нутаг минь ээ хөө
Алсран холдсон Урангоо минь хөө
Алаг зүрхний янаг минь ээ хөө

Салхин сэнсрэн исгэрч байна аа хөө
Санаа бодлыг дэнслүүлнэ дээ хөө
Санан гансран мөрөөсч сууна аа хөө
Саран чамдаа тэмүүлнэ дээ хөө

Будан татсан халил байна аа хөө
Бусдын нутгийн хангай юу даа хөө
Буцан харьсан учрал ирнээ хөө
Булгих зүрхэн жаргаана шүү дээ хөө
 http://www.youtube.com/watch?v=MK4XI4mXT0k
3. Саа мөнгөн хэрлэн
Буурлын буман үеэс
Буян хишгээ татаагүй
Ухаант гүнжийн домгоор
Удам дамжин магтагдсан

Дх.Санаанд нэг л уянгатай
Саа мөнгөн Хэрлэн минь
Саруул уудам талаасаа
Салж ядан мяралзана

Хэнтий, Дорнын уудмыг
Хээлэн гоёж өнгөрөхдөө
Бүсгүйн ялдам зангаар
Бүхнийг ундаалж мишилзсэн
Дх.

Сайхан Монгол орондоо
Саатан тогтохоос уйдаагүй
Хээрийн салхины аясаар
Зээрийн сүрэг шиг хуйларсан
Дх.

http://www.youtube.com/watch?v=PFZDufUOadg
4. Кай кожонг

 

http://www.youtube.com/watch?v=BZL5U5St1WI
5. Гэртээ ирлээ
Дэлхийг чимсэн нутгаа гэсээр
Дэнж гоёсон гэртээ ирлээ
Хайр гэрэлтсэн ханиа дуудсаар
Халуу дүүгсэн гэртээ ирлээ

Дх.Холын холоос санан санасаар
Хоног тоолон яарсаар ирлээ

Цовоо жаахан үрсээ дуудсаар
Цомцойж бүмбийсэн гэртээ ирлээ
Идээшиж дассан цайгаа бодсоор
Инээд цалгисан гэртээ ирлээ
Дх.

Ховор сайхан нөхдөө зорьсоор
Хотол цугласан гэртээ ирлээ
Намайг хүлээсэн бүхнээ санасаар
Наран хоймортсон гэртээ ирлээ
Дх.

Хоёр сайхан бууралдаа золгохоор
Хорвоод ганцхан гэртээ ирлээ
Бодол нялхарсан насаа дурссаар
Босго нь хотоосон гэртээ ирлээ
Дх.

2013-07-07

Ховч онгитойгоо холбоо тогтоов

Олон зүйл бодож тунгаагаад явж байтал ховч онги бодогдов. Дээхэн нэг бууж байсан түүнээс хойш нэлээн хугацаа өнгөрчээ гэж бодож амжаагүй байтал чихээр хатгуулаад явчихав. Юу билээ гээд тандтал нэг хатан чихэн дээр жиргэж өгч байна. Нарын нандин юмс хэлж баяруулав. Гэхдээ яриаг нь гүйцэлгүй заримыг нь сонсож чадсангүй шүү. Анх ийм байгаагүйдээ эсвэл би сонсдоггүй байсан юм болвуудаа хэхэ. За баахан зүйл сонсож аваад цаашаагаа дахиад л бодов. Тахилга тайлга болгонд яагаад алгасалгүй явна вэ гэж бодов. Оролцох ёстой учираас тэр биз ээ. Өөрөө ч хөгжинэ дээдсүүдийнхээ үйлийг ч давхар хийлгэнэ гээд олон талын ашигтай ажээ. Бас цаанаа давхар учиртай гэж дээдсүүд хэлэв. Тэр учир утгууд дараа тайлагдах байх даа. Миний хувьд сур сур бас дахин сур гэдэг Ленин багшийн үг л санаанд орж байна. Дараа сайхан тухтай суугаад Хархорины үйл, Байгаль нуурын үйл, Халдун хайрханы үйлэнд явсан дурсамж, түүхээ блогдоо бичнэ ээ. Хэд хоногийн дараа Говь явна бас түүхээ бичнэ гээд бичэх зүйл ч арвин байна шүү. Дээдсүүд болон ховч онги минь олон олон шипи өгөөрэй гэхээр өгдгөө өгсөөн гэх юм. Хэзээ өгсөн юм бол. Ой санамжаа уудлах болжээ.

2013-07-06

Яарах сэдэл


Ганцаар би суухыг үл хүснэ
Гандаж бодлогшрохоос эмээнэ
Гэртээ ганцаар суухыг үл хүснэ
Гиеүүрэн дуу сонсохоос хором мөч хайран санагдана
Нас залуу цус шингэн байгаа хэдий ч
Нэг хором ч хайран байна
Үеийн балчируудаа ажихад
Үрэлгэн зантай
Үнэнийг тунгаахгүй нь харамсмаар
Үеийнх ч гэлтгүй
Үжирхэл хөгжилд автамтхай нь хэцүү
Хэн бэ би гэж
Хэд хоног тандав
Өөрийгээ таниж эхлээд
Өрөөлийг тандах болов
Өөрийгээ ойлгуулахаар зоригдвол мухардав
Өрөөлийг эхлээд ойлгохоо мэдэв
Эрхэм болсон андуудаа
Эгэлхэн даруухан гэдийг мэдэв
Хэдэн жилийн өмнө
Хамтран нөхөрлөх андгүй
Хаа ч ганцаардахгүй
Хэмээн ухаж байтал
Ганцаар байхыг үл хүсэх сэтгэлийг мэдэж
Ганц мод гал болохгүйг ухаж
Өнгөрөн одох хугацааг гүйцэх
Өнчирсөн сэтгэлийг үгүй хийхээр
Өвгөдийн үйлэндээ арвин шамдая даа
Өргөөний андуудтайгаа нэгдэн нягтрая даа
Ухаарч ухаажиж барахгүй
Оломгүй тэнгэрийн эрдэмдээ суралцая даа
Уйлж дуулах хорвоод
Утгаа олоё доо
Хэзээ ухаан сууна даа гэж
Хааяа өөрийгээ зэмлэх юм
Алдах тоолонд дээдсүүд минь
Алдрай үр минь гээд аргадах юм
Онох тоолонд өвгөд минь
Оломгүй хайраа илгээх юм
Балчир гэж өөрийгөө би боддогүй
Бусдаас илүү гэж бас боддогүй
Дутуугаа нөхөх андууд минь
Дэргэд байв ч ганцаар мэт сэтгэх юм
Ухааныг минь тэлэх гэж
Уужуу өвгөд минь цуг байвч ганцаар буй мэт санах юм
Элэг бүтэн эжий аавтай
Энхрий бяцхан дүүтэй
Хайраар дутаагүй билээ би
Өдөр бүр үнэтэй
Хором бүр хайран
Ухаарах цаг надад бий
Уярах хором ч гэсэн бий
Гэвч үйл гэдэг арвин юм
Хором хормоор хэмжигдэх учир би яарна
Бага багаар ч гэсэн биеэ засаж
Бяцхан бяцханaар ч гэсэн ухаараарна
Яарах сэдэл минь үүнд л байна

2013-07-04

Атгасан гар мэт АНД-ууд


Зовох цагт нөхрийн чанар танигдана
Зовлон үзэх тусам андууд нэгддэг
Зүгээр сууж үйлэнд нэгддэггүй
Зүрхээрээ холбогддог юм
Зүүд нойрондоо ч нэгнийхээ төлөө байдаг юм
Хэлэх үгсээрээ итгэлээ харуулдаг ч
Хийх үйлдэлээрээ илүүг харуулдаг юм
Өвгөдийн эртний андууд
Өнөд дуурсагдах үйлсдээ нэгдэж
Үргэлж үнэн сэтгэлээр бие биендээ дэмнэдэг байлаа
Өөр өөр зүгрүү хараад суудаггүй байсан юм
Өргөө гэртээ ч
Айл арддаа ч
Харьд ч
Гэртээ ч
Хамтаар хариуцаж
Холыг хамт туулдаг юм андууд
Алс холоос ч бие биендээ дэмнэдэг юм андууд
Зовлонтой үед
Зовлогоо ч хуваалцаж
Найртай үед
Нэг идээг ч хуваадаг юм андууд
Сэтгэлээ ч хуваалцаж
Сээр нуруугаа нийлүүлэн хамтдаа
Хамтаар хариуцах үйлэндээ ч цугтаа
Цуглах түмэнтэйгээ эвтэй
Цуцах үед хамтын дэмэндээ даваад гадаг андууд
Хатгалдах дайсан айсуй ч хамтдаа
Хар хэлэнд өртөн нүүргүй болсон ч цугтаа андууд
Андын аялгууд түмэн ард минь нэгдэж
Ашдын билэгээ хуваан хүртдэг
Араг билэгийг тэнцүүлэн
Атга нөж шиг андууд шүү
Алга урвуулахын хооронд андууд хагцдаггүй
Амь насанд тулсан ч
Алга алгаараа атган байдаг андууд
Хэн хортон ч яс хаяж дийлэмгүй шүү
Хайртай үрс минь ухаарай
Андуудын хооронд эрхий зүү ч орж дийлдэггүй юм
Алгуунд андын дэм эхэлсэн ийм учиртай
Цагыг элээсэн цаха аялуу ийм учиртай
Сударт мөнхлөгдөж шижир алтаар бичигдсэн нь ийм учигтай
Андын утгын мэдэж оюундаа шингээдээ
Атга зүрх шигээ өнөө цагийн андууд нэгэн хэмээр цохилоорой.